Το σπήλαιο του Οσίου Κοσμά του Ζωγραφίτη 

Πρόκειται για το σπήλαιο, όπου τον 14ο αιώνα ασκήτεψε ο Άγιος Κοσμάς ο Ζωγραφίτης. Βρίσκεται στην τοποθεσία Γερακοφωλιά, 40 λεπτά περίπου απόσταση από το μοναστήρι, πάνω από το μονοπάτι για τη Μονή Χιλανδαρίου. Μετά το θαύμα με την εικόνα της Παναγίας Επακούουσας, ο Άγιος Κοσμάς αποσύρθηκε σε ένα από τα σπήλαια που βρίσκονται στην τοποθεσία αυτή. Μέσα στον βράχο υπάρχουν λαξευμένα σκαλοπάτια που οδηγούν προς το σπήλαιο. Το σπήλαιο του Αγίου Κοσμά χωρίζεται σε δυο διαμερίσματα. Το ένα παραμένει αναλλοίωτο μέχρι σήμερα και το άλλο είναι διαμορφωμένο ως χώρος προσευχής. Μέσα στο πρώτο διαμέρισμα υπάρχει και τάφος, παρότι μετά το θάνατο του αγίου, το σώμα του δεν βρέθηκε.

Τόσο σε αυτό όσο και στα διπλανά σπήλαια φαίνονται τα ερείπια τοιχωμάτων μοναχικών κελιών - προφανώς στους προηγούμενους αιώνες εδώ ασκήτεψαν πολλοί ερημίτες. Από αυτούς ξεχωρίζουν ιδιαίτερα ο Όσιος Ποιμήν ο Ζωγραφίτης (+1620) και ο Όσιος Ιωάννης Βίσενσκι. Οι καρποί του τεράστιου πνευματικού τους έργου να φαίνονται ακόμα και σήμερα όχι μόνο στη Βουλγαρία, αλλά και στην Βόρεια Μακεδονία και την Ουκρανία.